zdjęcie profilowe Fot. Piotr Wyszomirski, dzięki uprzejmości www.gazetaswietojanska.org

Fragmenty wywiadu:

"Załadowali nas w stacji Kena. Ja miałem wtenczas 17 lat. Trzeba pamiętać. Załadowali do wagonów, w drugim  transporcie. W wagonie było 60/80 ludzi, upał jak jasna cholera. I wiozą nas gdzieś, a my nie wiemy gdzie nas wiozą. Na jednej stacji tam w okienku, ktoś wystawił głowę, to kamieniami Rosjanie go obrzucili bo myśleli, że to wiozą jeńców niemieckich. Dopiero on zaczął po polsku, no to już tego nie było. Wodę nam roznosiły dziewczyny, nasze partyzantki, bo  je dopuszczali wodę nosić. Karmili nas jakieś konserwy, suchary i po sześciu, siedmiu dniach, w nocy mnie wydaje się, że grają krakowiaka, budzę się, otwierają się te drzwi przesuwane, bo to były wagony towarowe, wychodzimy, nie ma warty! Wywiało wartę. Orkiestra pułkowa gra, na tle takiego czerwonego budynku gdzie pisze Kaługa i na, na… po polsku będę mówił: „Witamy ochotników do Czerwonej Armii!”"

"No i przyjeżdżamy do Warszawy na peron wschodni. Bo mostów nie było, zerwane były mosty w Warszawie. I teraz ja wiem, że na Grochowskiej, jest moja ciotka i mój wujek pułkownik. I oni tam mieszkają. Ja myślałem, że to blisko, kogoś tam chciałem zapytać, wszyscy uciekają. Ja mówię: -Panie, co Pan taki strachliwy?, -Jezu, ale mnie Pan wystraszył, pan Polak!. Bo ja w mundurze sowieckim. "

"Ale też śmiesznostka taka, ja jako podoficer, w nocy  mam wartę, na wartowni w MON-ie. Zmianę miałem od drugiej, zdaje się do szóstej, kolega zmienia i zostawia pistolet francuski, a ja nie mam zdolności takich manualnych zbyt dużych, ale myślę rozbiorę go i złożę. Rozebrałem go i już nie złożyłem. "

"-Oj dobrze, że wy przyjechaliście, nie strzelajcie na próżno, dopiero jak nas napadną to wy idźcie na pomoc, a jak was napadną… Bo są Niemcy w lesie. I wyobraźcie sobie, kiedyś patrzę, a mój Tadzio wlazł na dach, ja wchodzę co tego… I patrzę, a jakieś 400 metrów były te kartofle. Obdarci, jakiś 5 czy 6 żołnierzy niemieckich. Z jakimiś resztkami w koszyku, rękami wydłubują to. Ja mówię: -Ja do nich strzelać nie będę! Niech idą. Oni widzieli, że nie strzelamy."

I oni chcieli wrócić do tego Wilna?

- Strasznie byliśmy związani, mi przez 15 lat Wilno się śniło się codziennie.

(Pan Zbigniew pokazuje pamiątki, m.in. treść przebiegu służby, prowadząca wywiad czyta)

Data rozpoczęcia służby, jednostka wojskowa, zajmowane funkcje i data ukończenia służby: 4 luty 44 – wstąpił ochotniczo do Armii Krajowej. W lutym. 22 lipiec 44 wzięty do niewoli sowieckiej. Dalsze litery nieczytelne. 4 sierpień – wcielony do Armii Czerwonej, 26 luty 45 przeniesiony do Wojska polskiego, wcielony do 1 pułku. Warszawa, 26 sierpnia 45 – awans na kaprala i przeniesiony do MON-u, departament poboru uzupełnień i zajmował funkcję pisarza, kanclisty. IV oddział, 12 październik 45 – zdemobilizowany, rejonowy komendant uzupełni, podpis nieczytelny.

Przeczytaj całość: